منشور صلح پارسیان

آشنایی با حمام وکیل | یادگار ارزشمند دوران زندیه کریم خان زند از سال 1172 تا 1193 هجری قمری بر تخت پادشاهی ایران تکیه زد و پایتختش شهر شیراز بود. او بناهای زیادی را در این شهر ساخت که به بناهای وکیل شهرت یافتند. بناهایی مانند مسجد، بازار، حمام، آب انبار، ارگ، دیوانخانه، کوشک، سربازخانه، کاروانسرا، ضرابخانه، گمرک ،شترخان و غیره که همگی در محله درب شاهزاده شیراز قرار دارند. حمام وکیل یکی از همین بناهاست که به دلیل نقش‌ونگارهای کم‌نظیرش شهرت خاصی دارد و به یکی از دیدنی‌های مهم شهر بدل شده است. امروزه 30 مجسمه مومی نیز در این حمام وجود دارد تا سبک زندگی قدیم را به بازدیدکنندگان نشان دهند.        این بنا در غرب مسجد وکیل قرار دارد و از نظر سبک معماری و آرایه‌ها و نقوش تزیینی از حیرت‌انگیزترین سازه‌های حکومت زندیه به شمار می‌رود. حمام وکیل با وسعتی بیش از 1400 متر مربع ساخته شد و هنرمندان نگاره‌های کم‌نظیری را بر روی آن پیاده کردند. پس از کریمخان پادشاهان دیگری روی کار آمدند و این حمام تغییراتی را به خود دید. ساختمان و تزیینات حمام در دوران قاجار مورد مرمت قرار گرفت. معماران قسمت‌هایی از این ساختمان را با ساروج پوشاندند و دوباره به تزیین آن پرداختند. در دوره پهلوی و تا دوران پهلوی دوم این حمام دایر بود و بخش‌هایی از آن را به عنوان حمام نمره خصوصی و رختکن یا سربینه را به عنوان زورخانه مورد استفاده قرار می‌دادند. در همین زمان شکاف‌هایی در دیوار و سقف پدید آمد که منجر به تعطیلی حمام شد و در سال 1351 به همت اداره‌ باستان‌شناسی مرمتی اساسی در آن صورت گرفت.      ورودی حمام: یکی از نکات مهم در حمام گرم بودن فضای آن است تا فرد به راحتی در آن به نظافت بپردازد و البته دچار بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی هم نشود. در حمام‌های امروزی این مساله با وسایل گرمایشی حل شده است؛ اما در گذشته اصول هوشمندانه معماری برای حل این مساله استفاده می‌شدند. در حمام وکیل، ورودی کوچک است تا تبادل هوا به حداقل برسد. این ورودی با شیبی ملایم به بخشی می‌رسد که پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد. پس از آن راهرویی مراجعان را به سمت رختکن هدایت می‌کند که ورودی آن به صورت زاویه‌دار ساخته شده است. این طراحی نشان از تدبیر معماران برای جلوگیری از تبادل هوا بین فضای حمام و بیرون از آن دارد.     سربینه یا رختکن: در حمام وکیل سربینه وسیع ترین فضای حمام به شمار می‌رود و قاعده آن هشت‌ضلعی منتظم است. در بخش میانی سربینه حوضی هشت‌ضلعی به چشم می‌خورد که جلوه زیبایی دارد. طاقِ رسمی‌بندیِ زیبا و وسیعی نیز در این بخش وجود دارد که بر هشت ستون سنگی حجاری شده قرار گرفته است و بخش میانی سربینه را می‌پوشاند. به طور کلی ستون‌های به‌کاررفته در این حمام، از جنس سنگ گندمک گوگرددارند و بر روی آن‌ها مقرنس‌های کم‌عمق و برجسته کار شده است. در پیرامون سربینه سکوهایی تعبیه شده اند که طاق‌های رسمی‌بندی بر فراز آن‌ها خودنمایی می‌کند. چهار حوض کوچک در چهار سکوی رو‌به‌روی هم در سربینه دیده می‌شود و در جلوی هر یک از این حوض‌ها، پلکانی قرار دارد. مراجعان قبل از رسیدن به سکوها و معمولا بعد از شست‌وشو، پاها را در حوض می‌گذاشتند چرا که در دین اسلام مستحب است بعد از حمام کردن پاهای‌ خود را در آب سرد بگذارید.     میان در: حد فاصل سربینه و گرمخانه فضایی به نام میان در قرار دارد که بخش اصلی آن فضایی هشتی مانند است و به آن برزخ یا هشتی دوم می‌گویند. این فضا طاق رسمی‌بندی دارد و تزیین‌های آهک بری بر سقف و دیوارهای آن به چشم می‌خورد. میان در به گونه‌ای طراحی شده که تبادل حرارت سربینه و گرمخانه به حداقل ممکن برسد و از سوی دیگر دید مستقیم میان این دو فضا را از بین ببرد. این راهرو پر پیچ و خم است و اجازه نمی‌دهد کسی به یک باره وارد گرما شود و یا به هنگام خروج از گرمخانه به یک باره با سرما برخورد کند. گرمخانه: گرمخانه در واقع فضای اصلی شست‌وشو است. این فضا در حمام وکیل قاعده‌ای مربع دارد و کوچک‌تر از فضای سربینه به نظر می‌رسد. چهار ستون سنگی در بخش میانی این فضا جا خوش کرده‌اند و طاق رسمی‌بندی زیبایی بر فراز آن‌ها استوار شده است. دو فضای غرفه مانند عمیق در دو سوی گرمخانه وجود دارد که هر یک از طاقی رسمی‌بندی برخوردارند و حوضی در میان آن‌ها دیده می‌شود. کف گرم‌خانه سنگ‌فرش است و در زیر این سنگ‌فرش، دالان‌های باریکی تعبیه شده که با به جریان انداختن هوای گرم و بخار آب در آن کف حمام را گرم می‌کردند.              مطالب مرتبط:   خانه زینت الملوک قوامی شیراز برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح پارسیان شوید. جهت رزرو تور و سفر به شیراز با شماره 02162714 در تماس باشید.  

سوغات خوراکی شیراز یوخه یوخه از شیرینی های محلی و سنتی شیراز به شمار می رود. در پخت یوخه از آرد گندم، شکر یا آرد قند، تخم مرغ، دارچین، روغن، هل و آب استفاده می شود و برای تزیین پودر پسته، پودر قند، نارگیل و خلال بادام به کار می رود. بد نیست بدانید که شیرینی یوخه شباهت زیادی به کاکِ کرمانشاه دارد و تنها تفاوت جزیی این دو شیرینی، در ضخامت لایه های شان است که معمولا لایه های خمیر یوخه نازک تر هستند.     کلوچه مسقطی در شیراز نوع خاصی کلوچه و مسقطی تهیه می شود و از آن جایی که این دو شیرینی را تقریبا همیشه در کنار همدیگر و درون یک سینی سرو می کنند، به کلوچه مسقطی معروف شده است. در تهیه کلوچه خاص شیرازی، از آرد سفید، آرد برنج، پودر قند، تخم مرغ، گلاب و روغن جامد استفاده می کنند و پس از آن که پخته شدند، روی شان را با خرفه تزیین می کنند. مسقطی نیز با پودر نشاسته، آب، گلاب، شکر، زعفران و روغن مایع تهیه می شود. در نهایت این دو را در کنار همدیگر درون یک سینی می چینند.     بهارنارنج شیراز است و بهار نارنجش .عرق بهار نارنج، مربای بهارنارنج و گل های خشک شده این گیاه هر کدام می توانند سوغات خوبی از سفر به شیراز باشند.       لیمو شیرازی لیموی شیراز جزو با کیفیت ترین لیموهاست و به همین خاطر، خرید آن به عنوان سوغاتی میان مردم رواج دارد. اگر در فصل تابستان به شهر زیبای شیراز سفر کردید پیشنهاد می کنیم آبلیموی تازه شیراز را خریداری کنید.     بادام سوخته بادام سوخته از سوغات استان های فارس و کردستان به حساب می آید و در شیراز نیز می توان آن را به عنوان یادگار خوشمزه شهر خریداری کرد. برای تهیه این خوراکی، بادام، شکر یا عسل و آب را با هم مخلوط کرده و حرارت می دهند تا زمانی که آب و شکر به صورت مایعی غلیظ بادام ها را بپوشانند و در نهایت بادام سوخته حاضر می شود.     رنگینک رنگینک یکی از خوراکی های مقوی ست که در استان های جنوبی کشورمان از جمله فارس، هرمزگان، بوشهر و خوزستان محبوبیت زیادی دارد و مردم شیراز نیز آن را تهیه می کنند. رنگینک به صورت کلی از ترکیب خرما، آرد و پودر دارچین به دست می آید؛ اما شاید در هر کدام از شهرهای جنوب کشورمان اختلافات جزیی در تهیه این خوراکی خوشمزه به چشم بخورد. معمولا شیرازی ها رنگینک را از مخلوط کردن خرما، مغز گردو یا پسته، آرد، روغن، خاک قند و يا دارچين تهیه می کنند.   نان فسا نان یا کماچ فسایی نوعی شیرینیِ متعلق به شهر فسا، در استان فارس است که از آرد گندم، گلاب، هل و زعفران تهیه می شود و معمولا رویش را با تخم خرفه تزیین می کنند. این شیرینی ترد و خشک است و ماندگاری زیادی دارد و به همین دلیل می تواند انتخاب خوبی برای سوغات باشد.     مسقطی لاری  یکی دیگر از انواع مسقطی که در شیراز محبوبیت دارد و در مغازه ها دیده می شود هم مسقطی لاری است. این مسقطی در حقیقت به شهر لارستان استان فارس تعلق دارد اما از سوغاتی های محبوب شهر شیراز نیز به حساب می آید. در تهیه این نوع مسقطی، از نشاسته، شکر، آب، گلاب، خلال بادام و پسته، روغن مایع، هل و زعفران استفاده می شود و تفاوت اصلی آن با دیگر مسقطی ها، مقدار زیادی خلال است که در پخت آن استفاده می شود.   مطالب مرتبط: خانه زینت الملوک قوامی شیراز برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح پارسیان شوید. جهت رزرو تور و سفر با شماره 02162714 در تماس باشید.

خانه زینت الملوک قوامی شیراز سال 1290 هجری قمری در شیراز بود که ساخت خانه‌ای با سبک‌وسیاق خانه‌های قاجاری آغاز شد تا محل زندگی خانوم زینت‌الملک قوامی، دختر حبیب‌الله خان، قوام‌الملک چهارم باشد. خاندان قوام‌الملک از نسل حاج ابراهیم‌خان کلانتر، اعتمادالدوله شیرازی بودند که در زما‌ن‌های مختلف در استان فارس و شیراز با عناوین والی و کلانتر حکومت می‌کردند. ساخت‌وساز به عهده محمدخان قوام‌الملک دوم (نوه حاج ابراهیم خان کلانتر اعتمادالدوله شیرازی) قرار گرفت و بعد از چیزی در حدود 10 سال، در نهایت توسط محمدرضاخان قوام‌الملک سوم به پایان رسید. سال‌ها زینت‌الملک قوامی در این خانه روزگار گذراند و همیشه به‌خوبی از نیازمندان پذیرایی می‌کرد. او زن بسیار خَیِری بود و به مناسبت‌های مختلف در خانه‌اش سفره نذری برپا می‌کرد.     از سال 1373 این اثر در اختیار بنیاد فارس‌شناسی قرار گرفت و با کمک میراث فرهنگی، پروژه مرمت این بنای قجری کلید خورد. سال 1374 بود که زیرزمین این عمارت با عنوان نگارخانه فارس فعالیت خود را آغاز کرد. در این نگارخانه آثار هنرمندان فارس، ایران و دیگر کشورها به نمایش درآمد و در حال حاضر عنوان موزه تاریخ فارس به آن اختصاص داده شده است. اتاق گوشواره شمالی در طبقه دوم هم به تالار موسیقی، کنفرانس و سالن نمایش فیلم تغییر کاربری داد. در حال حاضر این عمارت تاریخی، محل استقرار دفتر بنیاد فارس‌شناسی، دربرگیرنده مرکز انجمن‌های دوستداران محیط‌زیست فارس، هنرمندان جوان فارس، دوستداران میراث فرهنگی استان فارس، فرهنگ و ادب فارس، عکس، گرافیک و نیز انجمن حمایت از حقوق کودکان فارس و نیز کتابخانه تخصصی تاریخ و هنر است و به‌عنوان یک جاذبه تاریخی از گردشگران میزبانی می‌کند.  خانه زینت الملوک در سال 1354 و با شماره 938 در فهرست آثار میراث ملی به ثبت رسید.     خانه زینت‌الملک با زیربنایی برابر با 2700 متر مربع و مساحتی برابر با 3290 متر مربع به فاصله یک کوچه از خانه نارنجستان قوام قرار دارد. این دو بنا مجموعه قوام را تشکیل می‌دهند که در دوران ناصرالدین شاه ساخته شده‌اند. تونل زیرزمینی که این دو عمارت را به‌هم مرتبط می‌کند در گذشته به‌منظور امنیت عبورومرور ساکنان خانه کاربرد داشت.در خانه زینت‌الملک اِلمان‌های سبک معماری ایرانی مانند اندرونی و بیرونی، هشتی، حوض و غیره به‌کاررفته است. در کنار ورودی با هنر معرق‌کاری، دو سکوی نشیمن به ارتفاع 70 سانتی‌متر قرار دارد و دو سرباز قاجاری با اسلحه کنار آن‌هاست؛ بر فراز سر در ورودی کتیبه‌ای سنگی که روی آن تاریخ 1300 هجری قمری حک شده را می‌توانید ببینید.عمارت اصلی بیش از 20 اتاق دارد که بیشتر آن‌ها دارای سقف چوبی‌اند و با تصاویری از گل‌وبوته، حیوانات و پرندگان نقاشی شده‌اند و گچ‌بری، آینه‌کاری و دیگر تزیینات بر زیبایی آن‌ها افزوده است. همچنین پنجره‌های ارسی انعکاس زیبای نور را بر روی درودیوارها هنگام تابش آفتاب می‌اندازد و فضایی جذاب را می‌آفرینند. در برخی از اتاق‌ها تصاویری از زنان و کودکان اروپایی به چشم می‌خورند که نشان‌دهنده تأثیرپذیری معماری قاجاری از معماری و هنر اروپایی است.     بخش‌های مختلف خانه زینت الملک  حیاط با عبور از یک راهرو، از هشتی به حیاط می‌رسید؛ اینجا آنقدر باصفاست که دلتان می‌خواهد برای دقایقی قدم بزنید و از تماشای باغچه‌ها و حوض‌های آب لذت ببرید. البته اینها تمام دیدنی‌های حیاط خانه زینت‌الملک نیستند؛ از دور به عمارت اصلی نگاه کنید و از زیبایی و ظرافت معماری آن لذت ببرید. ازاره‌های سنگی مشبک و حجاری شده و کاشی‌کاری هلالی و تصویر شیر و خورشید بر پیشانی ساختمان را از دور ببینید. همچنین در اطراف حیاط 20 اتاق دیده می‌شود که به یکدیگر راه دارند.     تالار شاه ‌نشین (تالار آئینه‌) و اتاق ‌ها یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این خانه تالار اصلی‌ست که در ضلع غربی بنا قرار دارد و دیوارهای آن آینه‌کاری و نقاشی شده است. در طراحی این تالار از هنر ایرانی و اروپایی استفاده شده است، اما سبک ایرانی به‌وضوح در آن مشهود است.       موزه تاریخ فارس در زیرزمین خانه زینت الملوک زیرزمین دو ورودی یکی در جنوب‌شرقی و دیگری در شمال‌شرقی دارد و آجر‌کاری شده است. این محل هم‌اکنون موزه‌ مشاهیرست و مجسمه‌های این مفاخر به‌ترتیب ادوار مختلف تاریخی در معرض نمایش قرار گرفته‌اند. بخشی از زیرزمین که کاملا آجرکاری شده به‌عنوان اسلحه‌خانه، بخشی دیگر با اتاق‌های متعدد جهت نگهداری مواد غذایی و بخش میانی هم برای استراحت در فصل تابستان مورد استفاده بوده است.در این موزه بیش از 50 مجسمه و 5 سردیس وجود دارد که هر کدام جذابیت‌های مختص به خود را دارند و پشت هر چهره داستانی نهفته است. همچنین به دلیل جایگاه حافظ و حفظ تصویر ذهنی این شاعر در میان مردم، تندیس وی ساخته نشده در عوض یک بخش عرفانی مختص به حافظ در این موزه ایجاد شده است.   مجسمه‌ های موزه  مجسمه‌های خانه زینت الملک یا همان موزه مادام توسو شیراز توسط بنیاد فارس‌شناسی در مدت 4 سال توسط گروهی از هنرمندان مجسمه‌ساز به سرپرستی استاد «شانس» ساخت آن‌ها انجام گرفته است. در ساخت مجسمه‌ها از موم استفاده شده و سرما و گرما بر روی آن‌ها تاثیرگذار است؛ سردیس‌ها که تنها از قسمت سر افراد ساخته شده‌اند از جنس گچ و رزین‌اند و برای چشم‌ها نیز از چشم‌مصنوعی استفاده کرده‌اند. برای موی سر، سبیل و ریش مجسمه‌ها، موی طبیعی روی تور بافته شده و سپس روی سر مجسمه نصب شده است.       مطالب مرتبط: برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح پارسیان شوید. جهت رزرو تور و سفر به شیراز با شماره 02162714 در تماس باشید. جهت رزرو بلیط هواپیما کلیک کنید.