منشور صلح پارسیان

آشنایی با باغ ارم شیراز

باغ ارم شیراز یکی از زیباترین باغ های شهر شیراز است که هرساله بازدید کنندگان بسیاری را از داخل و خارج کشور به سوی خود جذب می کند. این باغ که حدود 110 هزار مترمربع وسعت دارد در قسمت شمال غربی شیراز و در فاصله کمی از کوه‌های شمالی شیراز (باباکوهی) قرار گرفته است. باغ ارم یکی از 9 باغ ایرانی است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده و آن را به یک سایت موزه و نمایشگاهی از انواع گل‌ها و گیاهان گوناگون تبدیل کرده‌است که شاید برخی از آن‌ها تاکنون ندیده باشید. باغ را درختان زینتی، سرو و نارنج و همچنین انواع گل‌های تزیینی پوشانده‌است. حالب است بدانید بلندترین سرو شیراز در این باغ قرار دارد.

 با وجود بررسی‌های فراوان، هنوز هم از تاریخ ساخت و بنیان‌گذار اولیه باغ ارم شیراز، اطلاعاتی در دست نیست، اما وجود نام این باغ در سفرنامه‌های مربوط به قرن دهم و یازدهم هجری حکایت از وجود آن در زمان‌های مذکور دارد. نشانه‌های دیگری نیز وجود این باغ را در دوره سلجوقیان و در تمام دوره آل اینجو و آل مظفر و گورکانیان تایید می‌کنند. آن‌گونه که از نوشته‌های جهانگردان برمی‌آید، این باغ از زمان صفویه به بعد آباد باشکوه بوده و منابع تاریخی از سازندگی و بهسازی آن در زمان زندیه و توسط کریم‌خان زند سخن می‌گویند. از اواخر دوره زندیه به‌مدت بیش از 75 سال باغ ارم در تصاحب سران ایل قشقایی قرار داشت. شواهد نشان می‌دهند که ساختمان عمارت این باغ تا دوره ناصرالدین شاه قاجار پابرجا بوده اما حاج نصیرالملک شیرازی باغ را از خاندان ایلخانی خریداری کرده و احتمالا با حفظ اساس ساختمان، عمارت فعلی موجود در باغ را بنا نهاده است.  پس از چند سال، همسر آخرین شاه ایران، آن را خریداری کرد و برای مدت‌ها به‌عنوان کاخ پذیرایی در اختیار دانشگاه شیراز قرار گرفت.  در سال‌های 1350 - 1345 خورشیدی، باغ ارم با اعتبار واگذاری از طرف سازمان برنامه‌وبودجه و زیر نظر مسئولان وقت دانشگاه، تعمیر و مرمت شد.

باغ ارم شیراز در هر فصلی می‌تواند قصه‌هایی زیبا برای بازدیدکنندگان بازگو کند، اما برای لذت بردن بیشتر و بهره‌مند شدن از زیبایی‌های باغ، بهتر است فصل بهار را برای بازدید از آن انتخاب کنید. باغ ارم شیراز در تاریخ 14 آبان ماه سال 1353 در فهرست اثار ثبت شده در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. همچنین این باغ به عنوان یکی از 9 باغ ایرانی است که در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ در سی‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به شماره ۱۳۷۲ در این فهرست نیز به ثبت رسیده است. 

 عمارت اصلی باغ ارم شیراز:

عمارت اصلی باغ ارم شیراز در زمان قاجاریه و با تقلید از سبک معماری زندیه و صفویه ساخته شده‌است. این عمارت از نظر معماری، نقاشی، کاشی کاری و گچ بری از شاهکارهای معماری زمان قاجار است. معمار این عمارت سه طبقه حاجی محمد حسن، معمار شیرازی بوده است. در حال حاضر بازدید از داخل عمارت ممنوع است اما ما در ادامه مطلب به معرفی طبقات مختلف این بنای زیبا خواهیم پرداخت.

طبقه اول:

طبقه زیرین یا طبقه اول این بنا که هم‌سطح زمین واقع شده، سردابه و محلی برای استراحت در روزهای گرم تابستان بوده و تالار حوض‌خانه در آن تعبیه شده است. این تالار، آب‌نمایی را در خود دارد و جوی آبی نیز از وسط آن می‌گذرد که در ادامه به استخر بزرگی در جلوی عمارت می‌رسد و در وسط این تالار یک ستون سنگی حجاری شده قرار دارد. کاشی‌های معرق و هفت‌رنگ، سقف و دیوارهای حوض‌خانه را پوشانده و آن را به یکی از بهترین نمونه‌های هنر کاشی کاری در دوره قاجاریه تبدیل کرده‌اند. این کاشی‌ها به‌ شکلی ظریف در کنار یکدیگر قرار دارند و تصاویر زیبایی از شکارگاه‌ها و مناظر طبیعت و داستان خسرو و شیرین و نقوش دیگر را نمایش می‌دهند.

طبقه دوم: 

 طبقه دوم عمارت شامل بخش‌های مختلفی همچون ایوان، سالن و راهرو می‌شود که در دو طرف ایوان اصلی، دو ایوان کوچک‌تر قرار دارد. در این طبقه، ایوانی بزرگ با سقفی بلند و مسطح و دو ستون سنگی یک‌پارچه دیده می‌شود که روی سرستون‌های آن، تصویر مردانی با لباس‌های قاجاری و گل و بوته نقش بسته است. از ویژگی ممتاز و متمایز این ایوان دو ستونی، تزیینات گچبری روی دیوارهای سه طرف آن است؛ ضمن اینکه در پیشانی این ایوان و اطراف آن، کاشی‌کاری‌های قجری کار شده است که در بناهای دوره قاجار مشابه آن وجود ندارد.  علاوه بر این ایوان بزرگ، دو ایوان کوچک با دو ستون سنگی یک‌پارچه در این طبقه به چشم می‌خورد که زیبایی آن را تکمیل کرده‌اند. درست در بالای آشپزخانه طبقه اول و در ضلع جنوبی این طبقه، آشپزخانه دیگری قرار دارد.

طبقه سوم:

در وسط طبقه سوم یک سالن بزرگ مشابه سالن طبقه دوم دیده می‌شود که پنجره‌هایش به ایوان اصلی باز می‌شوند. 3 اتاق و یک سالن بزرگ دیگر نیز در این طبقه ساخته شده است و همانند طبقه دوم دو ایوان در دو طرف و درست در بالای ایوان‌های طبقه پایین قرار دارند.

عنصر آب در باغ ارم:

باغ ارم شیراز همچون سایر باغ های ایرانی درای جوی آبی است که از وسط باغ عبور میکند که بعث دلپذیر تر شدن فضای باغ می شود. علاوه بر این جلوی عمارت اصلی باغ استخری با 335 متر مربع مساحت وجود دارد که زیبایی باغ را دوچندان می کند. در چهارگوشه این استخر، چهار نخل فونیکس (ققنوس) بسیار بلند و زیبا به چشم می‌خورند. آب این استخر تا حد زیادی از قنات نهر اعظم تامین می‌شود که بزرگ‌ترین منبع آب در شیراز است و برای تامین آب بسیاری از باغ‌ها از همین قنات استفاده می‌کنند. ضمن اینکه دو چاه آب در این باغ حفر شده است که برای آبیاری گل‌ها به کار می‌رود.

:موزه سنگ و گوهر دریای نور:

 این موزه که در آن بیش از 140 نوع گوهر و سنگ های قیمتی و نیمه قیمتیو کمیاب به نمایش گذاشته شده است در طبقه همکف عمارت اصلی باغ قرار دارد. این موزه در سال 1390 آغاز به‌کارکرده و آثار به نمایش درآمده در آن از ایران و نقاط مختلف جهان‌اند.

مطالب مرتبط:

آشنایی با حمام وکیل | یادگار ارزشمند دوران زندیه

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشوور صلح پارسیان شوید.

جهت رزرو تور و سفر به شیراز با شماره 02162714 در تماس باشید.