آشنایی با انواع دستمال رقص در اقوام مختلف ایران زمین

ایران، کشوری پهناور در منطقه خاورمیانه با تنوع مختلف فرهنگی از شمال تا جنوب ، شرق و غرب خود آیین ها و مراسم های فرهنگی فراوانی دارد. رقص محلی یکی از مهمترین آیین فرهنگی در اقوام ایران زمین است. معمولا در بسیاری از این رقص ها از دستمال استفاده می شود یعنی دستمال رقص از اصلی ترین مشخصه رقص در اقوم ایرانی است. با منشور صلح پارسیان همراه باشید تا بیشتر با دستمال رقص در اقوام ایرانی آشنا شویم.

معنا و مفهوم وجود دستمال در رقص اقوام ایرانی

دستمال در برخی از رقص‌های محلی ایرانی‌ها، حکم همان سلاح را دارد. رنگ دستمال‌ها هم در میان برخی اقوام، معنا و نشانی خاص دارد. برای مثال، بعضی اوقات دستمال‌های سفید به معنی صلح و دستمال قرمز به معنی آمادگی برای جنگ و دفاع هستند. گاهی این دستمال‌های رنگی یکی، دوتا یا چهارتاست که در دستان اولین و آخرین فرد گروه است و معنای یکسان بودن همه اعضا و افراد جامعه را می‌دهد.اینگونه رقص‌هایی را که با در دست گرفتن دستمال انجام می‌شوند، بیشتر می‌توان در میان اقوام کرد، لر و قشقایی مشاهده کرد. وقتی یک تیم از مردان و زنان گرد هم می‌آیند و دایره‌وار با لباس‌های سنتی، دستمال به دست می‌گیرند و پاها را جلو و عقب می‌برند، نشانه اتحادی است که در میان آن‌ها وجود دارد.معمولاً در رقص‌های گروهی محلی، افرادی که در ابتدای گروه می‌رقصند، حکم فرمانده و هدایت کننده گروه را به عهده دارند. این نماد به خصوص در میان زاگرس نشینان معنای بیشتری دارد، چون گروه رقصندگان حکم یک گروه نظامی را برای آن‌ها دارد که فرمانده ارشد با دستمال هدایت گروه را انجام می‌دهد. در مجموع می‌توان معانی مختلفی را از به‌کار بردن دستمال در میان اقوام مختلف، برداشت کرد.

دستمال گردانی کردها

به‌طور حتم رقص کردی بخشی از آیین نمایشی کردهاست که به صورت گروهی اجرا می‌شود و از ریشه‌دارترین رقص‌هایی است که در ایران و در میان اقوام ایرانی انجام می‌شود. در رقص کردی ، وقتی رقصندگان پنجه دستانشان به هم گره خورده، در سمت چپ و راست حرکت می‌کنند و نفرات کناری، دستمالی (دستمال رقص) به دست دارند و نقش هدایت کننده را ایفا می‌کنند، گاهی فقط یک نفر دستمال رقص کردی را به دست می‌گیرد که به آن «سر چوپی» می‌گویند، گاهی هم دو نفر در دو طرف گروه دستمال به دست می‌گیرند و به این ترتیب ریتم و شور رقصندگان را با تکان دادن دستمال به عهده می‌گیرند. در رقص کردی معمولاً رقصنده اول با دو دستمال رنگی به انجام حرکات نمایشی و فردی می‌پردازد و توانایی و تبحر خود را در رقص به نمایش می‌گذارد. به این نوع رقص (( دو دستماله )) می‌گویند که بیشتر در مناطق کردستان و به‌خصوص کرمانشاه و ایلام رواج دارد.

دستمال گردانی قشقایی‌ها

رقص دستمال یکی از زیباترین مشخصه ها در رقص قشقایی است. وقتی که هر یک از زنان و مردان دو دستمال در دست می‌گیرند و در اطراف یک دایره بزرگ قرار می‌گیرند، جلوه‌ای از رنگ و شادی به‌وجود می‌آید. آن‌ها با آهنگ کرنا و دهل، دستمال‌ها را در هوا می‌رقصانند و با حرکات موزون به کار خود ادامه می‌دهند. رقص دستمال بازی در میان ایل قشقایی «یاقلق آتما» نام دارد. دستمال بازی زنان قشقایی به (( هلی )) مشهور است. این رقص با ریتمی آهسته شروع می‌شود که بعد از چند دقیقه کمی تند و بعد به ریتم متوسط در می‌آید. رقص در ایل قشقایی نماد و نشانه‌ای از اتحاد، همبستگی و دوستی است.

دستمال گردانی بختیاری‌ها

دایره‌وار ایستادن زنان و مردان و تکان دادن دستمال‌های رنگارنگ، همراه با انجام حرکاتی موزون و رقصیدن، یکی از مشخصه‌های مراسم عروسی و شادی لرهای بختیاری است. زنان با لباس‌های رنگارنگ محلی و مردان با شلوار دَبیت و چوقا می‌رقصند و هر از گاهی صدای کِل زدنِ زن‌ها و گالِه مردان به گوش می‌رسد.در میان ایل بختیاری، رقصی به نام (( رقص دستمال بازی)) یا (( دسمال بوزی )) وجود دارد که با دستمال رقص لری انجام می‌شود و در آن زنان و دختران و مردان در یک دایره قرار می‌گیرند و هر کدام با دو دستمال حرکات رقص پا و رقص دستمال اجرا می‌کنند و این افراد لباس‌های محلی و زیورآلات سنتی هم به همراه دارند و هر یک دو دستمال در دست می‌گیرند و با تکان دادن دست‌ها و پاهایشان و با جلو و عقب رفتن در یک محیط، دایره‌ای می‌رقصند. از آنجایی که این رقص بیشتر در مراسم عروسی انجام می‌شود، می‌توان گفت که دستمالی که در آن استفاده می‌کنند هم دستمال رقص عروسی است.

دستمال گردانی خراسانی‌ها

درست است که خراسان را بیشتر با مراسم رقص با چوب آن می‌شناسیم، اما در قسمت جنوبی آن، مراسم دیگری هم مثل استکان بازی، چادر بازی و دستمال بازی وجود دارد که می‌تواند در این لیست قرار بگیرد و آن را کامل‌تر کند.

مطالب مرتبط:

صنایع دستی کردستان

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح شوید.

جهت رزرو تور با شماره 02162714 در تماس باشید.

جهت رزرو بلیط هواپیما کلیک کنید.