کلیسای سنت استپانوس جلفا

کلیسای سنت استپانوس مقدس (Saint Stepanos Monastery) کلیسایی تاریخی در دل کوه هاست که شمال استانآذربایجان شرقی بین منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان و در جنوب رودخانه ارس قرار دارد. نام این کلیسا برگرفته از یکی از حواریون حضرت مسیح است و اهمیت زیادی نزد مسیحیان و به ویژه مسیحیان گریگوری (پیروان گریگور روشنگر) دارد. ارمنیان در یک روز از سال برای زیارت و به جای آوردن مراسم و مناسک خاص خود به این کلیسا می آیند. آنها اول تا چهاردهم مرداد را که مصادف با مرگ یکی از حوارین مسیحی به نام تاتائوس است، در محل دفن وی یعنی قره کلیسا می گذرانند و سپس راهی سنت استپانوس می شوند. این گردهمایی ارامنه صرفا یک مراسم مذهبی نیست و اجتماعی است از ارامنه ارتودوکس ایران و جهان که بعضا پیروان سایر مذاهب مسحیت مانند آشوری ها نیز در آن شرکت می کنند. مردم در این مراسم با برپا کردن جشن و سرور، کودکان خود را غسل تعمید می دهند. 

این کلیسا در میان دژی استوار ساخته شده و ارمنیان مجموعه بناهایی که در این گونه دژها بنا شده است را با عنوان وانک یا دیر می شناسند و محل قرارگیری کلیسا هم به ((قزل وانک)) (صومعه سرخ) شهرت دارد. به دلیل قرارگیری کلیسا در دامنه بلندی هایی به نام ماغارد، در منابع کتب ارمنی به آن، دِیر ماغارد نیز گفته شده است. به دلیل متروکه بودن محل نیز نام خارابا کلیسا را نیز بر این مکان گذاشته اند. 

سن استپانوس که بود؟

سنت استفان (سنت استپانوس) یا استفان قدیس از حواریون حضرت مسیح و اولین مبلغان مسحیت بود. او در 26 دسامبر سال 36 میلادی در اورشلیم به جرم کفر در دادگاه شرعی یهود، مورد محاکمه قرار گرفت. پس از سخنرانی استفان در مورد مذمت سردمداران دین یهود، حکم سنگسار را برایش در نظر گرفتند. صحنه سنگسار او را بر دیوار جنوبی کلیسای سنت استپانوس حکاکی کرده اند. از وی به عنوان یکی از اولین شهدای راه و دین مسیحیت یاد می کنند. او برای پیروان مسیحیت آن قدر مقدس و با اهمیت است که نامش را بر روی کلیساهای زیادی در سراسر دنیا گذاشته اند. 

مدرسه مذهبی | موزه کلیسای سنت استپانوس

مدرسه مذهبی یا دیری در کنار کلیسا و بخش غربی آن قرار دارد که قدمتش را بیش از ۹۰۰ سال تخمین می زنند. گفته می شود که در چهار طرف این دیر، اتاق هایی وجود داشته که طبقه بالایی آنها برای استراحت زائران و طبقه پایینی محل اصطبل چهار پایان بوده است.این مدرسه مذهبی امروزه به یک موزه تبدیل شده و در آن آثاری همچون سفالینه های مکشوفه دره شام، چوپان و دیر استپانوس، سنگ قبور منقش، انجیل های خطی و چاپی باارزش و همچنین ۱۵ سند متعلق به دیر استپانوس و .... به نمایش در آمده اند. 

کشف جالب در کلیسای سنت استپانوس